ท่วงทำนองอิสลามในอหิงสาของคานธี

ท่วงทำนองอิสลาม ในอหิงสาของคานธี

                คานธีเป็นบุคคลที่สนใจในศาสนาต่างๆ อย่างมาก จัดได้ว่าเป็นนักอ่านผลงานทางศาสนาคนหนึ่ง แต่ศาสนาที่มีอิทธิพลต่อจิตใจของคานธีมากที่สุด คือ ศาสนาอิสลาม สืบเนื่องมาจากมารดาของคานธี “พุธลีไบ” ที่เป็นผู้ที่เลื่อมใสในศาสนาอิสลามอย่างลึกซึ้ง ไปวัดเป็นประจำทุกวันถือศีลอดอย่างสม่ำเสมอ ไม่เคยรับประทานอาหารก่อนสวดมนต์  จึงทำให้คานธีมีความรู้สึกเคารพต่อพระคัมภีร์อัลกุรอานเป็นอย่างมาก และคานธียังได้รับแรง       บันดาลใจจากภารกิจของท่านศาสดาในระยะแรกของชีวิตด้วย คือ ช่วงที่ท่านศาสดามูฮัมหมัดถูกเหยียดหยามและปฏิเสธจากประชาชนของท่านเอง เพราะท่านเลือกศรัทธาและสั่งสอนผู้คนในสิ่งที่ท่านเชื่อ คานธีจึงพบว่า คำสอนของท่านศาสดาแห่งศาสนาอิสลามเข้ากับหลักอหิงสาของเขาได้อย่างดี

                แนวคิดอหิงสาของคานธีมีเนื้อหาเข้มข้นและซับซ้อน หลายคนได้โต้แย้งนิยามของคำว่า “อหิงสา” ต่างกันออกไป แต่คานธีเห็นว่า อหิงสาไม่ใช่วิถีของคนขลาดแต่เป็นวิถีของผู้กล้าที่พร้อมจะเผชิญกับความตาย ซึ่งจะคล้ายกับแนวทางเรื่องความตายของศาสนาอิสลาม คือการกลับไปหาเอกองค์อัลเลาะห์ ที่ให้สู้รบ หากแต่คานธีวิเคราะห์ต่อไปว่าการสู้รบมีจุดมุ่งหมายสูงสุดเพื่ออะไร เขาได้เห็นว่าสัจจะเป็นจุดมุ่งหมายสูงสุด ที่เป็นจุดรวมของทุกชีวิต ปรัชญาของเขาคือ “สัจจะคือพระผู้เป็นเจ้า” หากแต่เขาคิดว่าหากการทำลายล้างชีวิตด้วยกันเองก็เท่ากับทำร้ายสัจจะ ดังนั้นอหิงสาจึงเป็นแนวทางเดียวที่จะนำไปสู่สัจจะที่ยิ่งใหญ่ที่สุด ซึ่งคือ เอกภาพและความศักดิ์สิทธิ์ของทุกชีวิต  คานธีได้เสนอเงื่อนไขเพื่อความจำเป็นเพื่อความสำเร็จในการใช้แนวทางอหิงสา 3 ประการ คือ ไม่ควรเกลียดชังต่อศัตรู  ประการที่สอง ประเด็นนั้นต้องเป็นไปเพื่อความยุติธรรม ประการที่สามคือ ต้องพร้อมที่จะรับทุกข์ทรมานจนถึงที่สุด  สำหรับเงื่อนไขสามประการนี้ชาวมุสลิมสามารถเข้าใจได้โดยง่าย   นักวิชาการหลายท่านเสนอว่า มีความเป็นไปได้ที่อิทธิพลของคำสอนในศาสนาอิสลามดังกล่าวจะมีปรากฏอยู่ในอหิงสาของคานธี และสิ่งนี้สามารถนำมาใช้เป็นปัจจัยอธิบายได้หรือไม่

                นักวิชาการหลายท่านก็ได้สรุปแนวทางสันตวิธีหรืออหิงสานั้นว่า แนวทางนี้นั้นจะมีประสิทธิภาพได้ก็ต่อเมื่อใช้คู่กับสัจจะ แต่ดูเหมือนว่าสัจจะหรือความจริงในโลกสมัยใหม่นี้กลับสลับซับซ้อนเกินกว่าจะสามารถรับรู้โดยสามัญสำนึกหรือความเข้าใจในระดับทั่วๆไปได้ แต่ชาวมุสลิมควรที่จะเข้าใจแนวคิดอหิงสาได้ดีกว่าคนอื่น เพราะแนวคิดสามารถบรรลุถึงแก่นแท้ของศาสนา การต่อสู้ของชาวมุสลิมก็ย่อมเป็นการต่อสู้ในนามของพระผู้เป็นเจ้า และเป็นคุณสมบัติประการหนึ่งของเอกองค์อัลเลาะห์สำหรับมุสลิมทั้งหลายคือ สัจจะ นั่นเอง แนวคิดอหิงสาของคานธีซึ่งไม่สามารถแยกออกจากสัจจะได้ จึงควรเป็นสิ่งดึงดูดใจอย่างยิ่งสำหรับชาวมุสลิมทุกคน

นางสาวบานชื่น  ผกามาศ 

ที่มา :  ชัยวัฒน์  สถาอานันท์ .(2544) .ท่วงทำนองอิสลามในอหิงสาของคานธี .สารคดี ,17(201) ,147-152