ราชสกุลแพทย์ในพระองค์

สังคมไทยให้การยอมรับและให้เกียรติและศรัทธาในวิชาชีพแพทย์มานาน  ถือกันว่าเป็นวิชาชีพชั้นสูง    ในบรรดาผู้ประกอบวิชาชีพแพทย์  “แพทย์หลวง”  จะเป็นแพทย์ที่พระบาทสมเด็จพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว     ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ปฏิบัติหน้าที่ในราชสำนัก  ทำหน้าที่ถวายการรักษาพยาบาลองค์พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว  สมเด็จพระนางเจ้าฯ  พระมเหสีเทวี  พระราชโอรส  พระราชธิดา  พระบรมวงศานุวงศ์                 ข้าราชบริพาร  ข้าราชการชั้นผู้ใหญ่  แพทย์หลวงจึงเป็นวิชาชีพที่สำคัญมาก

พระเจ้าบรมวงศ์เธอ  กรมหลวงวงษาธิราชสนิท เป็นต้นราชสกุลแพทย์ประจำพระองค์  (องค์เจ้าชายนวม)  ประสูติเมื่อ 8 กรกฎาคม 2351  ทรงเป็นพระราชโอรสพระองค์ที่49  ของพระพุทธเลิศหล้านภาลัย  พระมารดาคือ  เจ้าจอมมารดาปราง

พระองค์เจ้านวมได้รับการศึกษาเบื้องต้นตามแบบฉบับของพระราชสำนัก  โดยเฉพาะความรู้ทางการแพทย์  ได้ถวายพระองค์เป็นศิษย์ของสมเด็จพระมหาสมณเจ้า  กรมพระปรมานุชิตชิโนรส                          วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม   ทรงมีความรู้ทางด้านการแพทย์และเภสัชกรรม  รวมทั้งด้านโหราศาสตร์  ระเบียบแบบแผนประเพณีแห่งราชสำนัก  พระองค์ได้ถ่ายทอดให้กับพระองค์เจ้านวมด้วยเมตตาธรรม  นอกจากความสนใจในศิลปวิทยาการ  พระองค์เจ้านวมยังมีความสนใจในวิชาการแพทย์แผนใหม่ตะวันตก  ที่คณะมิชชันนารีอเมริกันนำเข้ามาเผยแพร่ พร้อมกับการเผยแผ่ศาสนาคริสต์  พระองค์เจ้านวมได้รับราชการสนองพระพระคุณพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว  พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  และพระบาทสมเด็จ               พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  รวมทั้งสิ้น 3 รัชกาลด้วยกัน    พระเจ้าบรมวงศ์เธอ  กรมหลวงวงษาธิราชสนิท  สิ้นพระชนม์เมื่อวันที่  11  สิงหาคม  2410  ทรงพระชนมายุได้  63  พรรษา

            พระวรวงศ์เธอ  พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์  หมอสายแพทย์ในพระองค์รุ่นที่ 2  ประสูติเมื่อ         25 กุมภาพันธ์ 2388  เป็นโอรสองค์ที่สองในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ  กรมหลวงวงษาธิราชสนิท และ หม่อมแย้ม หม่อมเจ้าชายสายได้รับการถ่ายทอดวิชาความรู้จากพระบิดา  ทั้งวิชาทางการแพทย์  วิชาการพาณิชย์  และวิชาการด้านอื่นๆที่จำเป็นสำหรับการรับราชการสนองพระเดชพระคุณพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว  เมื่อพระบิดาสิ้นพระชนม์ พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์ได้ดำรงตำแหน่งจางวางกรมหมอ  รับหน้าที่เป็นแพทย์ประจำพระองค์ สมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว  และได้กราบถวายบังคมทูลให้ว่าจ้าง  นายแพทย์ปีเตอร์  เคาแวน       ( เป็นแพทย์ชาวตะวันตกคนแรกที่ได้เข้ามารับราชการในพระราชสำนัก )  พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์ ทรงมีบทบาทในการปรับปรุงการแพทย์ และการสาธารณสุข ซึ่งเป็นพระราชกรณียกิจที่สำคัญของพระบาทสมเด็จ               พระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว คือ การสร้างโรงพยาบาล ได้แก่  โรงพยาบาลศิริราชพยาบาล เมื่อวันที่  26 เมษายน  2431  พระวรวงศ์เธอ  พระองค์เจ้าสายสนิทวงศ์  สิ้นพระชนม์เมื่อ 3 กันยายน  2455  ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว  รวมสิริชันษา 67  ปี

หม่อมราชวงศ์สุวพรรณ  ได้ไปศึกษาวิชาแพทย์ที่ยุโรป ตามความเห็นของหมอปีเตอร์  เคาแวน  ว่าควรส่งนักเรียนไทยไปศึกษาวิชาแพทย์อย่างยุโรปแล้วเข้ามารับราชการต่อไปภายหน้า  พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงเห็นด้วย  จึงเลือกหม่อมราชวงศ์สุวพรรณด้วยว่าจะได้เป็นทายาทสืบวิชาของบิดาและพระอัยกาลงมาเป็นช่วงที่ 3  ซึ่งเวลานั้นหม่อมราชวงศ์สุวพรรณ อายุเพียง 9 ขวบ  ได้ไปศึกษาเล่าเรียนในเมืองสก็อตแลนด์ จนเข้าศึกษาต่อที่มหาวิทยาลัยเอดินเบิร์ก  ได้ปริญญาเป็นเบซออฟเมดิซีน  เมื่อกลับมาที่กรุงเทพฯ  ก็ได้รับการอบรมความรู้กิจการบ้านเมืองจากพระบิดา ด้วยเพราะหม่อมราชวงศ์สุวพรรณมีความรู้ด้านภาษาอังกฤษดี เมื่อเข้ารับราชการจึงทรงเป็นทั้งผู้ช่วยในการแพทย์แล้ว ยังทำงานด้านการต่างประเทศ  กิจการทหาร และยังได้ทำการขุดคลองนาอีกด้วย  นอกจากนี้ ยังได้รักษาพยาบาลราษฎรในท้องถิ่น   หม่อมราชวงศ์สุวพรรณได้ป่วยเป็นโรคไตพิการเรื้อรัง  ความดันโลหิตสูง และถึงอนิจกรรมเมื่อวันที่  21 มกราคม  2496 รวมสิริอายุได้ 63  ปี  ถือเป็นการหมดช่วงสายแพทย์ในพระองค์รุ่นที่ 3

ศาสตราจารย์นายแพทย์หม่อมหลวงเกษตร  สนิทวงศ์  เป็นบุตรคนสุดท้องในจำนวน 6 คนของพลเอกเจ้าพระยาวงศานุปพัทธ์  และท่านผู้หญิงตาด (สิงหเสนี)  เกิดเมื่อวันที่  9 มกราคม  2451  หม่อมหลวงเกษตร  สนิทวงศ์ได้รับการศึกษาเบื้องต้นที่โรงเรียนเทพศิรินทร์  จนในปี พ.ศ. 2466  ท่านอายุได้  15  ปี  พระบาทสมเด็จ           พระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัว  ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ รับหม่อมหลวงเกษตร สนิทวงศ์ เป็นนักเรียนทุนส่งไปศึกษาวิชาการแพทย์ที่อังกฤษ  เริ่มการศึกษาที่โรงเรียนประจำเทรต์คอลเลจ  และศึกษาต่อที่มหาวิทยาลัยเอดินเบิร์ก  แต่เกิดการเปลี่ยนแปลงการปกครองทำให้ท่านต้องกลับเมืองไทย แต่อีกไม่กี่ปีต่อไปท่านได้เดินทางกลับไปศึกษาต่อจนได้ปริญญากลับมา แล้วได้ทำงานอยู่ที่โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์  ท่านได้รับกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้เป็นแพทย์ประจำพระองค์  เป็นกรรมการแพทย์ผู้ถวายการรักษาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว  สมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ  พระบรมวงศานุวงศ์  เป็นแพทย์ผู้ถวายการประสูติสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช                สยามมกุฏราชกุมาร   สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ  สยามบรมราชกุมารี  และสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ                 เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์  ท่านถึงอสัญกรรมเมื่อวันที่  25  สิงหาคม  2538  ท่านสิริอายุได้ 87 ปี

แพทย์ในพระองค์รุ่นที่5  ประกอบด้วยศาสตราจารย์นายแพทย์ดนัย  สนิทวงศ์   ณ  อยุธยา  และ ศาสตราจารย์นายแพทย์กุลพัทธ์  สนิทวงศ์  ณ  อยุธยา

ศาสตราจารย์นายแพทย์ดนัย  สนิทวงศ์   ณ  อยุธยา  เกิดเมื่อวันที่  22 กรกฎาคม  2468  ได้รับการศึกษาจากมารดาที่บ้าน เพราะบิดารับราชการต้องเดินทางบ่อย แต่ท่านเป็นผู้ที่มีสติปัญญาเฉลียวฉลาด ทำให้สามารถสอบเทียบเข้าเรียนที่โรงเรียนเทพศิรินทร์ได้  ต่อจากนั้นได้เข้าศึกษาเป็นนักเรียนรุ่นแรก ของโรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา เมื่อจบแล้วไปเรียนเตรียมแพทย์ที่คณะวิทยาศาสตร์  จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยต่ออีก 2 ปี แล้วได้ข้ามฟากไปเรียนคณะแพทยศาสตร์  โรงพยาบาลศิริราช  ศาสตราจารย์นายแพทย์ดนัย  สนิทวงศ์   ณ  อยุธยา  ได้ปฏิบัติงานสนองพระเดชพระคุณพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดชฯ  ทรงโปรดเกล้าฯ ให้ดำรงตำแหน่งผู้ช่วยแพทย์ประจำพระองค์    ต่อมาจึงได้ดำรงตำแหน่งเป็นแพทย์ประจำพระองค์  เมื่อวันที่ 9 สิงหาคม  2525  ศาสตราจารย์นายแพทย์ดนัย  สนิทวงศ์   ณ  อยุธยา   ถึงอสัญกรรมเมื่อวันที่ 20  สิงหาคม  2534   อายุได้ 66 ปี

ศาสตราจารย์นายแพทย์กุลพัทธ์  สนิทวงศ์  ณ อยุธยา  ได้สืบทอดภารกิจมาจากบิดาคือ  ศาสตราจารย์นายแพทย์เกษตร  สนิทวงศ์     ท่านเป็นผู้ถวายการประสูติพระเจ้าหลานเธอ  พระองค์เจ้าพัชรกิติยาภา ,  พระเจ้าหลานเธอ  พระองค์เจ้าสิริยาภาจุฑาภรณ์  และพระเจ้าหลานเธอพระองค์เจ้าอทิตยาทรกิติคุณ

จะเห็นได้ว่าราชสกุลแพทย์ในพระองค์  ไม่ได้ประกอบวิชีพแพทย์เพียงอย่างเดียว ยังได้ช่วยสร้างความเจริญก้าวหน้ากับประเทศไทยด้วย  สร้างประโยชน์ที่ทำให้ประชาชนอยู่กันอย่างสบายมากขึ้น แล้วสะดวกยิ่งขึ้น  ดังนั้นแพทย์หลวง  จึงเป็นวิชาชีพที่มีความสำคัญเป็นอย่างมาก ไม่ว่าจะในอดีตหรือในปัจจุบันก็ตาม

ที่มา :  เล็ก  พงษ์สมัครไทย . (2548).ราชสกุลแพทย์ในพระองค์.กรุงเทพ.น้ำฝน

นางสาวบานชื่น  ผกามาศ